Haruki Murakami - czy Japonia może być cool?

Murakami to zdecydowanie najsłynniejszy japoński pisarz i eseista, urodzony w 1949 r. w Kioto. Swoją pierwszą powieść - “Słuchaj pieśni wiatru”, napisał w wieku trzydziestu lat, pod wpływem “olśnienia”, które naszło go w czasie oglądania meczu bejsbolowego. W 1994 r. wydał najbardziej znaną pozycję - “Kronikę ptaka nakręcacza”. Początkowo zamieścił ją w formie dłuższego opowiadania w tomie “Zniknięcie słonia”, ale okazało się, że historia ma potencjał na pełnoprawną powieść. Kilkanaście lat później, w 2006 r. pisarz został nagrodzony Nagrodą Franka Kafki.

Prywatnie jest pasjonatem biegania, o którym również napisał książkę (!) pt. “O czym mówię, kiedy mówię o bieganiu”. Co jednak sprawiło, że Murakami zyskał taką popularność nie tylko w rodzinnej Japonii, ale także za granicą?

Superpłaski styl?

Joanna Bator, znana polska pisarka i felietonistka zafascynowana kulturą japońską, określiła w jednym z artykułów styl Murakamiego jako “superpłaski”. Dlaczego? Ciężko się nie zgodzić, że styl pisarza jest stylem prostym, który łatwo i szybko się czyta. Jest to na pewno jeden z powodów, dzięki któremu książki Murakamiego zyskują popularność wśród bardzo szerokiego grona czytelników. Jednakże przyjemny, popkulturowy styl pisarza, nie jest wadą samą w sobie. To, że “Kronikę Ptaka Nakręcacza” możemy bez problemów “pochłonąć” w jedną noc, nie odbiera jej przecież walorów dobrej literatury.

Realizm magiczny Murakamiego 

W opozycji do “superpłaskiego” stylu pisania, fabuła książek Murakamiego jest zazwyczaj bardzo skomplikowana, wielowątkowa i pełna niejasnych, magicznych elementów oraz znaczeń. Dlatego też jego literatura bywa określana mianem “realizmu magicznego” gdzie jawa miesza się z fikcją, a świat wyobraźni i snów z tym rzeczywistym. To sprawia, że powieści i opowiadania Japończyka wciągają i intrygują, a dobrze znane motywy ogrywane na różne sposoby, nie zaczynają się nudzić.

Everyman, czyli bohater przeciętny 

Niewątpliwą zaletą twórczości Murakamiego, są (z pozoru) przeciętni bohaterowie, z którym łatwo utożsamić się większości z nas. Postaci w jego książkach wiodą do pewnego momentu bardzo zwyczajne życie - mają normalne zawody, gotują makaron, słuchają Beatelsów albo muzyki klasycznej. Jednak w pewnym momencie do ich życia wkrada się element nieprzystający do rzeczywistości - może to być studnia, tajemniczy dół czy postać szczura. Staje się on osią fabuły i determinuje dalsze losy bohaterów.

Popkulturowa Japonia 

Japonia w twórczości Murakamiego jest Japonią zglobalizowaną i nowoczesną. Mało w niej odniesień do tradycyjnej, japońskie kultury czy próby rozliczenie się z przeszłością (np. japońskimi zbrodniami wojennymi). To sprawia, że krytycy często zarzucają autorowi poruszanie błahych, lekkich tematów obyczajowych, a odcinanie się od prawdziwych problemów japońskiego społeczeństwa. Inni chwalą jego książki jako idealny produkt importowy - ten z kategorii “Cool Japan”. Jak jest naprawdę? Każdy musi przekonać się sam, bo chociaż to banał - Murakamiego albo się kocha, albo nienawidzi.